15 iyun Milli Qurtuluş Günü: Sabitliyin bərpası – dövlət quruculuğunun təməli

Lətifə Əhmədova

Azərbaycan Qadın Sahibkarlığının İnkişafı Assosasiyası idarə heyətinin üzvü, “Tərəqqi” medalı mükafatçısı 

Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etdiyi 1991-ci ildən sonrakı dövr tarixə yalnız azadlıq deyil, həm də böyük sınaqlar dövrü kimi daxil olub. Dövlətçiliyin bünövrələri yenicə qoyularkən qarşıya çıxan təhlükələr – siyasi iğtişaşlar, silahlı toqquşmalar, separatizm, iqtidar böhranı və sosial-iqtisadi tənəzzül – Azərbaycanın müstəqil gələcəyini ciddi sual altına salmışdı. Məhz belə bir dönəmdə, 1993-cü il iyununda Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə sabitliyin əsası qoyuldu və Azərbaycan dövlətçiliyi uçurumun kənarından geri döndü.

Bu səbəbdən 15 iyun tarixinin “Milli Qurtuluş Günü” kimi qeyd olunması təkcə siyasi bir dönüş nöqtəsi deyil, həm də Azərbaycan dövlətinin dirçəlişi və sabitliyin bərpası ilə bağlı mühüm tarixi mərhələdir.

1991-1993-cü illərdə Azərbaycanda mərkəzi hakimiyyətin zəifliyi səbəbindən dövlətin bütün sütunları sarsılmışdı. Əhalidə dövlətə olan inam azalmış, bölgələrdə silahlı dəstələrin baş qaldırması, Gəncə hadisələri və bir sıra digər qarşıdurmalar ölkədə faktiki olaraq vətəndaş müharibəsi təhlükəsini reallaşdırmışdı.

Məhz bu böhranlı vəziyyətdə xalqın tək ümid yeri siyasi uzaqgörənliyi və idarəçilik təcrübəsi ilə seçilən Ulu Öndər Heydər Əliyev oldu. Xalqın və siyasi dairələrin çağırışı ilə o, Bakıya dəvət olundu və 15 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu tarix yalnız bir təyinat deyil, dövlətin çökməsinin qarşısının alındığı gün oldu.

Heydər Əliyevin siyasi rəhbərliyə qayıdışı ilə ölkədə ilk növbədə qanunsuz silahlı birləşmələrin zərərsizləşdirilməsi, konstitusion quruluşun bərpası və vətəndaş qarşıdurmalarının aradan qaldırılması istiqamətində ciddi addımlar atıldı. O, qısa zaman ərzində dövlət idarəçiliyində peşəkar komanda formalaşdıraraq ölkəni qeyri-müəyyənlikdən çıxardı.

Ən əsası isə, xalqla iqtidar arasında etimad körpüsü yenidən quruldu. Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında sabitlik bərqərar olunduqca dövlət institutları güclənməyə başladı və müstəqil Azərbaycanın davamlı inkişafı üçün zəmin hazırlandı.

Sabitliyin bərpası fonunda həyata keçirilən ən mühüm addımlardan biri də 1995-ci ildə yeni Konstitusiyanın qəbul olunması idi. Bu sənəd Azərbaycan Respublikasını hüquqi, dünyəvi və demokratik dövlət kimi təsbit etdi. Konstitusiyada insan hüquq və azadlıqları, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyəti, qanunun aliliyi kimi prinsiplər təsbit edildi.

Yeni Konstitusiya dövlət idarəetməsinin strukturlaşdırılmasına və sabit idarəçilik mexanizminin formalaşmasına şərait yaratdı. Bu, təkcə daxili siyasətdə deyil, beynəlxalq aləmdə də Azərbaycanın müstəqil, hüquqi və sivil dövlət kimi tanınmasını sürətləndirdi.

Heydər Əliyevin qayıdışı ilə Azərbaycanda peşəkar dövlətçilik məktəbi formalaşmağa başladı. Kadr islahatları, dövlət strukturlarının təkmilləşdirilməsi, qanunvericiliyin təməli bu dövrdə qoyuldu. Dövlət idarəçiliyinə sistemli, məsuliyyətli yanaşma formalaşdı.

Bu məktəbin əsas prinsipi isə “Əvvəl sabitlik, sonra inkişaf” idi. Çünki sabitlik olmadan heç bir sosial-iqtisadi və siyasi islahatın həyata keçirilməsi mümkün deyil. Heydər Əliyev bu fəlsəfəni təkcə nəzəriyyə deyil, praktik idarəetmənin mərkəzi xəttinə çevirdi.

Sabitlik bərpa olunduqdan sonra iqtisadiyyatın dirçəldilməsi istiqamətində genişmiqyaslı tədbirlər başladı. 1994-cü ildə imzalanan “Əsrin müqaviləsi” bu prosesin ən mühüm mərhələsi idi. Neft sektoruna xarici sərmayələrin cəlb olunması sayəsində iqtisadi canlanma baş verdi, işsizlik azaldı, infrastruktur layihələri həyata keçirildi.

Sabitliklə yanaşı həyata keçirilən iqtisadi islahatlar Azərbaycanı regional gücə və enerji təhlükəsizliyinin açar oyunçusuna çevirdi.

Qurtuluşdan sonra dövlətin prioritet istiqamətlərindən biri də güclü və peşəkar ordunun yaradılması oldu. Silahlı qüvvələrin strukturlaşması, hərbi texnika ilə təminat və kadr hazırlığı sahəsində ciddi addımlar atıldı. Ordu quruculuğunda Heydər Əliyevin apardığı siyasət bu gün Azərbaycanın hərbi qüdrətində açıq şəkildə özünü göstərir.

15 iyun tarixi yalnız dövlət orqanlarının deyil, xalqın ruhunun da dirçəldiyi bir gündür. Milli birlik və həmrəylik məhz bu günün mahiyyətində dayanır. Heydər Əliyev hər zaman vurğulayırdı: “Biz hamımız bir vətənin övladlarıyıq. Azərbaycan bizim ümumi evimizdir.”

Bu çağırış cəmiyyətin bütün təbəqələrinin bir amal ətrafında birləşməsinə təkan verdi.

15 iyun təkcə siyasi dəyişiklik günü deyil, Azərbaycan xalqının öz gələcəyini qorumaq uğrunda birliyinin, müdrik liderə inamının və dövlətçilik təfəkkürünün simvoludur. Bu gün biz sabitlik, inkişaf və güclü dövlət reallığı içində yaşayırıqsa, bunun əsası 1993-cü ilin 15 iyununda qoyulub.

Ulu Öndərin siyasi kursunu bu gün Prezident İlham Əliyev uğurla davam etdirir. Onun rəhbərliyi ilə Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsində möhtəşəm Qələbə qazandı və suverenliyini bərpa etdi. Bütün bu tarixi nailiyyətlər Milli Qurtuluş Gününün qoyduğu təməlin məntiqi nəticəsidir.

15 iyun – Milli Qurtuluş Günü Azərbaycan tarixində dönüş nöqtəsi olmaqla yanaşı, dövlət quruculuğu və sabit inkişaf yolunun başlanğıcıdır. Bu gün Azərbaycan xalqı bu sabitliyin və müstəqilliyin bəhrəsini görür. Sabitlik olmadan heç bir inkişafın mümkün olmadığı reallığını isə bu günün mahiyyətində aydın şəkildə görmək mümkündür.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə atılan ilk sabitlik addımları, bu gün qüdrətli Azərbaycanın varlığını təmin edən bünövrəyə çevrilmişdir. Bu səbəbdən də 15 iyun təkcə keçmişin qurtuluşu deyil, həm də gələcəyin təminatıdır.