15 İyun Milli Qurtuluş Günü: Dövlətçilik fəlsəfəsinin təcəssümü – Heydər Əliyev

MuradMəmmədov

Sumqayıt Şəhər Onkoloji Xəstəxanasının baş həkimi

Tarixin dönüm nöqtələrində xalqların, dövlətlərin, millətlərin gələcəyini müəyyən edən güclü şəxsiyyətlər meydana çıxır. Bu liderlər taleyüklü qərarlar verməklə təkcə öz dövrünü deyil, gələcək nəsillərin də yolunu müəyyənləşdirirlər. Azərbaycan üçün belə bir şəxsiyyət – birmənalı olaraq, Heydər Əliyevdir.

15 İyun 1993-cü il, Azərbaycan tarixində təkcə bir gündəlik siyasi hadisə deyil, həm də milli yaddaşın oyanışı, azərbaycançılığın ideoloji zəfəri və dövlətçilik fəlsəfəsinin bərpası kimi mühüm əhəmiyyətə malik bir gündür. Bu gün məhz Heydər Əliyevin xalqın çağırışına səs verərək yenidən hakimiyyətə qayıtdığı, vətəndaş müharibəsi astanasında olan ölkəni xilas etdiyi gün kimi tarixə düşdü.

1991-ci ilin oktyabrında Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsi ilk baxışda qələbə kimi görünsə də, ölkə daxilində vəziyyət tamamilə fərqli idi. Rəhbərliyin zəifliyi, orduya nəzarətsizlik, Ermənistanın davam edən işğalçılıq siyasəti və daxildə baş verən silahlı qarşıdurmalar Azərbaycanın suverenliyini məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qoymuşdu.

1992-1993-cü illər ərzində baş verən siyasi və hərbi xaos, Gəncə qiyamı və özbaşınalıq, xalqı ümidsizliyə sürükləmişdi. Bu dövrdə Azərbaycanın tək ümidi vardı – xalqın inandığı, təcrübəsi və iradəsi olan Heydər Əliyev.

Naxçıvanda fəaliyyət göstərən, lakin heç bir zaman millətin taleyinə biganə qalmayan Heydər Əliyev xalqın təkidli çağırışına biganə qalmadı. O, öz həyatını təhlükəyə ataraq Bakıya döndü. Bu dönüş sadəcə fiziki bir qayıdış deyildi – bu, xalqın gələcəyinə ümidin qayıdışı idi.

15 iyun 1993-cü il tarixində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu hadisə ölkənin taleyini dəyişən dönüş nöqtəsi oldu. İllərlə formalaşan siyasi təcrübə, nizam-intizam və uzaqgörən strategiya sayəsində Heydər Əliyev qısa müddətdə Azərbaycanın dağılmaq təhlükəsinin qarşısını aldı.

Heydər Əliyevin dövlət idarəçiliyinə qayıdışıyla ilk növbədə sabitlik təmin edildi. Silahlı qrupların ləğvi, vətəndaş qarşıdurmasının qarşısının alınması, hüquq-mühafizə sisteminin gücləndirilməsi ilə ölkədə qanun və nizam bərqərar edildi. Bu, dövlətin əsaslarını yenidən qurmaq demək idi.

Heydər Əliyev əmin idi: xalqın rifahı olmadan dövlət ola bilməz. Buna görə də ilk gündən həm sosial, həm iqtisadi, həm də hüquqi sahələrdə ardıcıl islahatlara başladı. Xüsusilə də Konstitusiya quruculuğu, hüquqi dövlət və demokratik cəmiyyət ideyası üzərində çalışdı.

1995-ci ildə müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olundu. Bu, dövlətin hüquqi bazasının təməl daşına çevrildi.

Heydər Əliyevin dövlət quruculuğu siyasətində mühüm rol oynayan sahələrdən biri də iqtisadi sahə idi. Xarici sərmayələrin cəlb olunması, yerli istehsalın təşviqi və neft resurslarından düzgün istifadə strategiyası əsasında işlənib hazırlanan “Əsrin müqaviləsi” 1994-cü ildə imzalandı.

Bu müqavilə Azərbaycanın yalnız iqtisadi potensialını açmadı, eyni zamanda ölkənin beynəlxalq aləmdə strateji əhəmiyyətini artırdı. Neft gəlirləri hesabına təməlini Heydər Əliyevin qoyduğu Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu yaradıldı. Bu fond gələcək nəsillərin rifahına yönəldilmiş uzaqgörən siyasətin bariz nümunəsidir.

Ölkənin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Heydər Əliyev xüsusi diqqəti ordu quruculuğuna yönəltdi. 1990-cı illərin əvvəllərində dağınıq və nizamsız olan ordu peşəkar və vahid komandanlığa malik güc strukturlarına çevrildi. Silahlı qüvvələrdə vahid nəzarət, strukturlaşma və intizam təmin edildi. Hərbi məktəblər, təlimlər, yeni texnikalar və beynəlxalq təcrübə əsaslı hazırlıqlar həyata keçirildi.

Məhz bu strategiyanın davamı olaraq 2020-ci ildə Azərbaycan Ordusu 44 günlük Vətən müharibəsində tarixi Zəfərə imza atdı. Bu zəfərin təməli 15 iyun 1993-cü ildən, dövlətin xilası ilə başlanan prosesin məntiqi nəticəsi idi.

Heydər Əliyev Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə nüfuzunu gücləndirmək üçün çoxşaxəli və balanslı xarici siyasət kursu həyata keçirdi. Qərb, Rusiya, İslam ölkələri və Türk dövlətləri ilə münasibətlərin formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi bu kursun əsasını təşkil edirdi.

Azərbaycan BMT, ATƏT, İƏT, Qoşulmama Hərəkatı, Avropa Şurası kimi təşkilatların fəal üzvünə çevrildi. Bu platformalarda ölkəmiz daim haqq səsini ucaltdı, Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllini gündəmdə saxladı.

Heydər Əliyevin ən böyük miraslarından biri də azərbaycançılıq ideologiyasıdır. Bu ideya bütün azərbaycanlıların birliyini, milli dəyərlərə sadiqliyi, dövlətçilik düşüncəsini, dilə və mədəniyyətə hörməti, tolerantlıq və vətəndaş həmrəyliyini özündə cəmləyir.

O, deyirdi: “Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam.”

Bu sadə, lakin güclü ifadə bütün bir xalqın kimliyini ifadə edən manifestə çevrildi.

15 iyun – Milli Qurtuluş Günü təkcə dövlətin yox olmaqdan xilas olduğu bir tarix deyil, həm də təslimçilikdən dirənişə, nəzarətsizlikdən idarəçiliyə, ümidsizlikdən inama, dağılmadan quruculuğa, sözlə yox, əməllə çalışan liderin xalqla birgə yazdığı tarixdir.

Bu gün yalnız bir siyasi hadisənin ildönümü deyil. Bu gün gələcəyə inamın, dövlətə sevginin, liderə etimadın günüdür.

Heydər Əliyev – bu ad artıq təkcə bir insanın adı deyil. Bu ad dövlətin təməlinin, xalqın azadlığının, millətin kimliyinin, azərbaycançılığın ideoloji dayağının sinoniminə çevrilmişdir.

15 iyun – azadlıqla başlayan və sabitliklə davam edən bir yürüşün başlanğıcıdır.

Bu gələcəyin bünövrəsini 15 iyun qoydu, bu yolu isə Heydər Əliyev göstərdi.