15 iyun – Milli Qurtuluş Günü yalnız keçmişə qayıdış deyil, gələcəyə inamın və Azərbaycanın əbədi varlığının simvoludur.

Dövlət, millət, xalq, azadlıq kimi bəşəri tanrıların insanı – Heydər Əliyev

Pərvanə İmamquliyeva
Gəncə şəhər 13 saylı körpələrevi-uşaqbağçasınınmüdiri
“ElGücü” QHTtəşkilatınınqərbzonası üzrə Qadınlar Şurasınınsədri,
Gəncə şəhərGDRTİ-ninMTM üzrə YAP-nınsədri,
"Fövqəlbəşər, Fenomenal, Dahi" kitabınınhəmmüəlliflərindənbiri


Bəzən zaman bir adamın adını daşıyır. Bəzən bir tarix tək bir insanın ömür yoluna çevrilir. Azərbaycanın son yüzillik tarixində belə bir ad, belə bir tarix var: Heydər Əliyev və 15 İyun. Bu gün – 15 İyun Milli Qurtuluş Günü – təkcə təqvimdə qeyd edilən bir hadisə deyil, bu gün xalqın öz taleyinə sahib çıxdığı, Azərbaycan dövlətçiliyinin uçurumun kənarından xilas olduğu, azərbaycançılıq fəlsəfəsinin siyasi mətnə çevrildiyi gündür. Bu gün, dövlətin varlığına, xalqın birliyinə, millətin dirçəlişinə, azadlığın bərqərar olmasına imza atmış bəşəri dəyərlərin daşıyıcısı – Heydər Əliyevin tarix səhnəsinə qayıdış günüdür.
Məhz 15 iyun 1993-cü ildə Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdaraq, Azərbaycan dövlətinin süqut təhlükəsinin qarşısını aldı, vətəndaş qarşıdurmasının, anarxiyanın, siyasi böhranların sona çatdırılması üçün tarixi addımlar atdı. Bu günün mahiyyətini yalnız siyasi akt kimi deyil, tarixin təntənəsi, xalqın dirənişi və liderin zühuru kimi oxumaq lazımdır.

1991-ci ilin 18 oktyabrında Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini bərpa etsə də, bu müstəqillik real məzmuna sahib ola bilmədi. İqtisadiyyat çökmüş, sosial həyat dağılmış, əhali səfalət içində qalmışdı. Siyasi rəhbərlik səriştəsiz, dövlət institutları isə zəif və dağınıq idi. Ölkədə anarxiya hökm sürür, regionlar mərkəzdən ayrılmaq meyilləri nümayiş etdirir, vətəndaş müharibəsi təhlükəsi getdikcə artırdı.
Digər tərəfdən, Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzü davam edir, torpaqlar bir-bir işğal olunurdu. Silahlı qüvvələr arasında vahid komanda yox idi, ayrı-ayrı qüvvələr öz maraqları uğrunda silahlı qarşıdurmalara girirdi. Belə bir vaxtda Gəncə hadisələri baş verdi və ölkədə real hakimiyyət boşluğu yarandı. Xalq artıq ümidini itirmişdi. Cəmiyyətin bütün təbəqələri xilas yolu axtarırdı.
Bu mürəkkəb və təhlükəli şəraitdə Azərbaycanın yeganə ümidi vardı: Naxçıvanda siyasi fəaliyyətini davam etdirən Heydər Əliyev.
1993-cü ilin iyununda Gəncədə qiyam baş verdi, hakimiyyət strukturları iflic oldu. Rəhbərlik çaşqınlıq içində idi. Xalq küçələrə axışaraq bir səs, bir tələb irəli sürdü:
“Heydər Əliyev Bakıya gəlməlidir!”
Bu çağırış təkcə bir insanın adını deyil, bir xalqın ümidini, bir millətin xilas istəyini ifadə edirdi. O zamanlar Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçilən Heydər Əliyev, 15 iyun 1993-cü ildə rəsmən siyasi rəhbərliyə qayıtdı və ölkədə sabitliyin təmin olunması, dövlətin dağılmasının qarşısının alınması üçün qətiyyətli və ağıllı addımlar atmağa başladı.
15 iyun tarixinin Milli Qurtuluş Günü kimi qəbul edilməsi, təkcə siyasi bir dönüş nöqtəsi deyil, milli yaddaşın oyanışı və xalqın öz liderini tanıması idi.
Heydər Əliyev liderlik nümunəsi göstərdi. O, sadəcə siyasi idarəetməni bərpa etmədi, həm də xalqın itirilmiş ruhunu oyatdı. Çünki bu insan xalqı tanıyırdı. O, millətin genetik yaddaşını, tarixini, mədəniyyətini, inanc və ideallarını yaxşı bilirdi. Onun nitqlərində "xalq", "millət", "dövlət", "azadlıq" sözləri sadəcə ritorik fiqurlar deyildi – bu anlayışlar onun şəxsiyyətinin və siyasətinin fəlsəfi əsaslarını təşkil edirdi.
Heydər Əliyev siyasətə bir qayə olaraq xidmət və milli məsuliyyət kimi baxırdı. Onun siyasi iradəsi, qətiyyəti, çevik düşüncəsi və zəngin idarəçilik təcrübəsi qısa müddətdə Azərbaycanda sabitliyin təmin olunmasına, vətəndaş müharibəsi təhlükəsinin qarşısının alınmasına və strateji inkişaf xəttinin formalaşdırılmasına səbəb oldu.

Heydər Əliyevin dövlətçilik fəlsəfəsinin əsasında Azərbaycanın müstəqilliyi və azərbaycançılıq ideologiyası dayanırdı. O, tarixin müxtəlif mərhələlərində dövlətçiliyimizin zərər gördüyünü, xalqın suverenlik hüququndan məhrum edildiyini nəzərə alaraq, müstəqil dövlətin təməlini möhkəm prinsiplər üzərində qurmağa başladı.
1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiya, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna yol açdı. Yeni iqtisadi sistemə keçid, bazar iqtisadiyyatının tətbiqi, xarici sərmayənin cəlbi və "Əsrin müqaviləsi" ilə Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarına inteqrasiyası baş verdi. Bütün bu uğurların arxasında bir ideya dururdu: Azərbaycan müstəqil, azad və güclü dövlət olmalıdır.
Onun məşhur ifadəsi bu gün də xalqın hafizəsindədir:
“Müstəqillik bizim ən böyük sərvətimizdir, onu göz bəbəyi kimi qorumaq hər bir azərbaycanlının borcudur.”
Heydər Əliyev üçün azadlıq sadəcə siyasi rejim deyil, bir ruh halı, milli varlığın ifadəsi idi. O, azad cəmiyyətin formalaşması üçün müstəqil medianın, plüralizmin və fikir azadlığının təmin olunmasına xüsusi önəm verirdi.
Xalq onun siyasətində mütləq dəyər idi. “Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün var” prinsipi ilə çıxış edən lider, xalqın rifahı naminə çalışdı. Onun təşəbbüsü ilə minlərlə şəhid ailəsi, qaçqın və məcburi köçkün dövlət qayğısı ilə əhatə olundu, sosial layihələr həyata keçirildi.
Millətçilik isə onun üçün təfriqə yox, birləşdirici güc idi. O, azərbaycançılıq ideologiyası ilə bütün vətəndaşları vahid milli kimlik ətrafında birləşdirməyə müvəffəq oldu.
Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə hüquqi dövlətin əsasları qoyuldu. İcra hakimiyyəti, qanunverici və məhkəmə orqanları arasında balans yaradıldı. Ordunun formalaşdırılması, peşəkar kadrların yetişdirilməsi, dövlət qulluğunda şəffaflığın təmin edilməsi istiqamətində əsaslı işlər görüldü.

Təhsil və mədəniyyət sahəsində islahatlar aparıldı, dövlətçilik ənənələrinin təbliği gücləndirildi. Onun təşəbbüsü ilə bir çox milli bayramlar – Müstəqillik Günü, Respublika Günü, Silahlı Qüvvələr Günü dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Dövlət atributları – bayraq, gerb və himn müqəddəsləşdirildi.
Azərbaycan dövləti təkcə siyasi yox, mənəvi dayaqları olan bir struktura çevrildi.
Heydər Əliyev Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə tanınmasını, regional və qlobal proseslərdə iştirakını təmin edən strateji kurs formalaşdırdı. O, bütün ölkələrlə bərabərhüquqlu əməkdaşlıq prinsipinə əsaslanaraq, Azərbaycanın suverenliyinə hörmət edən siyasət yürüdürdü.
1994-cü ildə imzalanan “Əsrin müqaviləsi” ilə Qərb dünyasına inteqrasiyanın əsasını qoydu. O, böyük güclər arasında balanslı siyasət aparmaqla ölkənin maraqlarını qorumağı bacardı. ATƏT, BMT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər qurumlarla səmərəli əməkdaşlığa nail oldu.
2003-cü ildə Azərbaycan xalqı öz iradəsini Heydər Əliyevin siyasi kursunun davam etdirilməsinə yönəltdi və İlham Əliyevi Prezident seçdi. Bu seçim təkcə siyasi yox, tarixi və strateji seçim idi. İlham Əliyev atası Heydər Əliyevin siyasi kursunu inkişaf etdirərək Azərbaycanı regionda lider dövlətə çevirdi.
Ən mühüm zirvə isə 2020-ci ildə əldə edildi – Azərbaycan Ordusu 44 günlük Vətən müharibəsində işğala son qoyaraq Qarabağı azad etdi. Bu Zəfər Heydər Əliyevin “Qarabağ Azərbaycandır!” ideyasının təntənəsi idi.
Bu gün Heydər Əliyevin adı Azərbaycanda bir məfhumdur. O, xalqı üçün xilaskar, dövlət üçün qurucu, millət üçün birləşdirici, zaman üçün isə əfsanəvi lider oldu.
Onun böyüklüyü təkcə siyasətdəki uğurlarında deyil, insanlıq və xalqa xidmət fəlsəfəsində idi. Heydər Əliyev dövlət, millət, xalq, azadlıq kimi bəşəri dəyərlərin simasında öz varlığını yox, bu dəyərlərin yaşamasını əsas tutdu. O, xalqın tanrısı olmaq istəmədi, xalqın xidmətçisi oldu.
15 iyun – Milli Qurtuluş Günü yalnız keçmişə qayıdış deyil, gələcəyə inamın və Azərbaycanın əbədi varlığının simvoludur.