Allahverdi Rüstəmov: 14 iyul - Heydər Əliyev – dövlətin və xalqın qovuşması

Tarixdə elə günlər var ki, təkcə təqvimdə yer tutmur – xalqın yaddaşına, ruhuna və gələcəyinə kök salır. Elə günlər var ki, o an nələr baş verdiyini hər kəs hiss etməsə də, illər sonra həmin günün taleyüklü dönüş nöqtəsi olduğunu anlayır. 14 iyul 1969-cu il də məhz belə günlərdəndir. Bu, Azərbaycanın tale yazısının dəyişdiyi, əyilən başın dik qalxdığı, ruhsuzluğun yerini milli qürura verdiyi bir gündür. Bu gün Ümummilli Lider Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan rəhbərliyinə gəlişi ilə yeni bir dövr – tərəqqi və dirçəliş dövrü başlandı.

1960-cı illərin sonu... Azərbaycan SSR-nin əhalisi üçün bu, ruh düşkünlüyü dövrü idi. İnsanlar formallıq içində boğulur, milli varlıq hissi unudulurdu. Dövlət idarəetməsi xalqın yox, şəxsi mənafelərin xidmətində idi. Milli mədəniyyət sıxışdırılır, Azərbaycan dili rəsmi dairələrdə sayılmırdı. Qarabağ kimi bölgələrimiz unudulmuş, milli kimlik arxa plana atılmışdı. Xalq susurdu, amma daxilində səsli bir üsyan var idi: “Biz özümüzü istəyirik!”

14 iyul bu səsin eşidildiyi tarixdir.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyə gəlməsi, əslində, xalqın bu səssiz üsyanına cavab idi. O, ilk gündən xalqla dövlət arasında uçurumu bağlamağa başladı. Səmimiyyəti, prinsipiallığı, zəhmətkeşliyə verdiyi dəyər onu qısa zamanda xalqın qəlbinə yaxınlaşdırdı. Ulu Öndər Heydər Əliyev təkcə rəhbər deyildi – o, xalqın arzusunun və inamının ifadəsi idi. Onun şəxsi nümunəsi insanlara ümid verdi, xalqda özünəinam yaratdı.

O, sadəcə işlədi. Danışmadı – sübut etdi. Təsadüfi adamları kənarlaşdırdı, bilik və bacarığa əsaslanan kadr siyasəti apardı. Xalq hiss etdi ki, dövlət artıq xalqa arxadır.

Ulu Öndər Heydər Əliyev anlayırdı ki, iqtisadi və sosial inkişaf qədər, mənəvi yüksəliş də vacibdir. O, xalqın tarixini, ədəbiyyatını, musiqisini, dilini dövlət siyasətinin əsasına çevirdi. Xalq qəhrəmanları, ədiblər, alimlər, sənətkarlar təbliğ olunmağa başladı. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı təkcə bir ədəbi abidə yox, xalqın kimlik nişanəsi kimi təqdim olundu.

O illərdə keçirilən tədbirlər – Üzeyir Hacıbəylinin əsərləri, Füzuli və Nizami yubileyləri, Şuşada təşkil edilən Vaqif Poeziya Günləri – xalqın mədəni özünüdərkinin təntənəsi idi. Bu tədbirlər təkcə keçmişi yada salmırdı, həm də gələcəyə ruh verirdi. O ruh ki, illər sonra Azərbaycanı Vətən müharibəsində zəfərə aparacaqdı.

Ulu Öndər Heydər Əliyev üçün Qarabağ yalnız bir bölgə deyildi – bu, Azərbaycanın qüruru idi. O, yaxşı bilirdi ki, Qarabağda baş verən hər şey bütöv Azərbaycanın gələcəyinə təsir edir. Bu səbəbdən onun rəhbərliyi dövründə Qarabağa böyük diqqət yetirildi.

Şuşa – Azərbaycanın mədəni beşiyi – yenidən dirçəldi. Vaqifin poeziyası, Natəvanın irsi, Üzeyirin musiqisi yenidən səslənməyə başladı. Əsgəran, Laçın, Qubadlı, Zəngilan yolları asfaltlanır, məktəblər, mədəniyyət evləri tikilirdi. Bu addımlar sadəcə tikinti deyildi – bu, Qarabağın ürəyinə verilən ümiddi. Bu, "Qarabağ Azərbaycandır" fikrinin əsası idi.

Tərəqqi yalnız ruhla deyil, real inkişafla mümkündür. Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycan iqtisadiyyatını planlı şəkildə inkişaf etdirməyə başladı. O, sənaye müəssisələrini, energetika sistemini, kənd təsərrüfatını yenidən təşkil etdi. “Neft daşları”ndan Bakı metropoliteninə qədər saysız-hesabsız layihələr həyata keçirildi. Ən ucqar kəndlərə belə yollar çəkildi, elektrik enerjisi verildi.

Xalq artıq gözlə görünən dəyişikliklərə şahid olurdu. İnsanlar gələcəyə ümidlə baxırdı. Çünki bu dəyişikliklərin arxasında əsl rəhbər dururdu – Ulu Öndər Heydər Əliyev.

 “Bir milləti məhv etmək istəyirsənsə, ilk növbədə onun məktəblərini bağla” – deyirdi Ulu Öndər. Bu fikirlə hərəkət edən Ulu Öndər Heydər Əliyev təhsili, idmanı inkişaf etdirməyi prioritet məsələ kimi görürdü. Azərbaycandan minlərlə gənc SSRİ-nin qabaqcıl ali məktəblərinə göndərildi. Onlar qayıdıb mühəndis, iqtisadçı, hərbçi, diplomat kimi ölkəyə xidmət etdilər.

Elm inkişaf etdi. Azərbaycan EA-nın institutları gücləndirildi. Yeni laboratoriyalar, araşdırma mərkəzləri yaradıldı. Bu addımlar Azərbaycanın intellektual təməlini formalaşdırdı.

Zaman keçdi. 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqil Azərbaycan ciddi sınaqlarla üzləşdi. Dövlət dağılmaq astanasında idi. Vətəndaş müharibəsi təhlükəsi vardı. Torpaqlar işğal olunurdu. Xaos hökm sürürdü. Xalq bir daha seçim qarşısında qaldı: ya qaranlıq, ya da yenidən Ulu Öndər Heydər Əliyev...

Və xalq yenə onu seçdi.

1993-cü ildə xalqın çağırışı ilə Ulu Öndər Heydər Əliyev yenidən hakimiyyətə qayıtdı. Bu, artıq bir fərdin yox, bir millətin qayıdışı idi. Bu, "Böyük Qayıdış" idi – Vətənə, kimliyə, sabaha doğru dönüş idi.

Bu gün müstəqil, qüdrətli və qalib Azərbaycanın quruculuğu davam edir. Prezident İlham Əliyev atasının siyasi kursunu qətiyyətlə davam etdirərək 30 illik işğala son qoydu. Qarabağ azaddır. Şuşada bayrağımız dalğalanır. Laçın, Füzuli, Cəbrayıl yenidən dirçəlir. Bu, Ulu Öndər Heydər Əliyevin ideyalarının zəfəridir.

“Böyük Qayıdış” bu gün artıq fiziki və mənəvi reallıqdır. İnsanlar doğma yurdlarına dönür, həyat yenidən başlayır. Və hər bir evin bünövrəsində, hər bir yolun başlanğıcında bir tarix var – 14 iyul 1969-cu il.

14 iyul – bu tarix sadəcə təqvimdə bir gün deyil. Bu gün bir xalqın qurtuluş ümidinə çevrilmişdi. Bu gün bir liderin xalqla birgə yazdığı tarixdir. Bu gün Azərbaycanı Azərbaycan edən başlanğıcdır. Və bu başlanğıc indi böyük bir qayıdışın, böyük bir qalibiyyətin, böyük bir dövlətin təməlidir.

Ulu Öndər Heydər Əliyev – o, təkcə bir lider deyildi. O, bir tarix idi. Və 14 iyul bu tarixin qürurla başladığı gündür.