“Şirvan Operating Company Ltd” şirkətinin Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri Taleh Məmmədov: Xalqımızın qan yaddaşı-Xocalı faciəsindən 33 il ötür.

Xocalı faciəsi Azərbaycan tarixində ən qanlı və faciəli hadisələrdən biridir. Bu hadisə 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni silahlı qüvvələrinin keçmiş Sovet ordusunun 366-cı motoatıcı alayının birbaşa iştirakı ilə törədilmişdir. Nəticədə yüzlərlə günahsız insan – qadınlar, uşaqlar, yaşlılar amansızcasına qətlə yetirilmiş, işgəncələrə məruz qalmış və bir şəhər yerlə-yeksan edilmişdir.

Xocalı faciəsi Ermənistanın Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi soyqırım siyasətinin ən dəhşətli nümunəsidir. Bu hadisə təkcə bir şəhərin işğalı deyil, bütün Azərbaycan xalqına qarşı yönəlmiş vəhşilik idi. Xocalıda törədilən qətliam nəticəsində 613 nəfər insan öldürülmüş, 487 nəfər yaralanmış, 1275 nəfər əsir götürülmüş və onlardan 150 nəfərin taleyi hələ də məlum deyil. Öldürülənlər arasında 106 qadın, 63 uşaq və 70 yaşlı insan var idi.

Xocalıda baş verənlər beynəlxalq hüquq normalarına, insan haqlarına və sivilizasiyanın prinsiplərinə qarşı açıq-aşkar bir cinayətdir. Erməni silahlı qüvvələri şəhəri işğal edərkən mülki əhalini amansızlıqla məhv etmiş, sağ qalanlara işgəncələr vermiş və insanlığa sığmayan vəhşiliklər törətmişlər. Xocalı şəhəri təkcə hərbi strateji mövqeyinə görə deyil, həm də Azərbaycan xalqının məhv edilməsinə yönəlmiş bir siyasətin bir hissəsi kimi hədəfə alınmışdır.

Faciənin ən dəhşətli məqamlarından biri, Xocalıdan qaçaraq canını qurtarmağa çalışan insanların qarlı meşələrdə və dağ yollarında pusquya düşürülərək kütləvi şəkildə güllələnməsi idi. Ermənilər əsirlərə xüsusi qəddarlıqla işgəncələr verərək, onları fiziki və mənəvi baxımdan məhv etməyə çalışmışdılar. Xocalı faciəsinin şahidlərinin ifadələri bu cinayətin miqyasını və dəhşətini açıq şəkildə göstərir. Öldürülənlərin meyitləri tanınmaz hala salınmış, bir çox qadınlar və uşaqlar amansız işgəncələrə məruz qalmışdır.

Xocalı soyqırımı Ermənistanın Azərbaycana qarşı uzun illər apardığı işğalçı siyasətinin bir hissəsi idi. Tarix boyu erməni millətçiləri tərəfindən azərbaycanlılara qarşı müxtəlif soyqırımlar həyata keçirilmişdir. 1905-1907-ci illərdə, 1918-ci ildə, 1948-1953-cü illərdə Azərbaycan xalqı erməni şovinistlərinin hücumlarına məruz qalmışdır. Lakin Xocalı faciəsi bu hadisələr arasında öz qəddarlığı və miqyası ilə seçilir.

Xocalı soyqırımının dünyaya çatdırılması Azərbaycan dövlətinin və diaspor təşkilatlarının əsas vəzifələrindən biri olmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra Xocalı faciəsinə hüquqi və siyasi qiymət verilmiş, 1994-cü ildə Azərbaycan Milli Məclisi fevralın 26-nı "Xocalı Soyqırımı Günü" elan etmişdir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bu faciənin beynəlxalq ictimaiyyətə tanıdılması istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. 2008-ci ildə başlanmış "Xocalıya Ədalət" kampaniyası bu işdə mühüm rol oynamış, dünyanın bir çox ölkələrində Xocalı soyqırımının tanınmasına nail olunmuşdur.

Xocalı faciəsi təkcə Azərbaycan üçün deyil, bütün dünya üçün bir insanlıq cinayətidir. Bu hadisə beynəlxalq hüquq normalarına əsasən soyqırım aktı kimi qiymətləndirilməlidir. Bir çox ölkələrin parlamentləri və beynəlxalq təşkilatlar Xocalı faciəsini soyqırım kimi tanımışlar. Lakin dünya birliyinin bu məsələyə tam hüquqi qiymət verməsi və Ermənistanın törətdiyi cinayətlərə görə məsuliyyət daşıması üçün daha çox iş görülməlidir.

Xocalı qətliamının tanınması təkcə tarixi ədalətin bərpası deyil, eyni zamanda gələcəkdə belə cinayətlərin təkrarlanmaması üçün vacibdir. Dünya ictimaiyyəti insanlığa qarşı törədilmiş bu cinayəti unutmamalı və ədalətin bərpası üçün səylərini artırmalıdır. Xocalı faciəsini törədənlərin cəzalandırılması və bu hadisənin soyqırım kimi tanınması beynəlxalq ictimaiyyətin vicdan məsələsidir.

Xocalı faciəsi Azərbaycan xalqının qan yaddaşına əbədi həkk olunmuşdur. Bu hadisə heç vaxt unudulmayacaq və gələcək nəsillərə ötürüləcəkdir. Azərbaycan xalqı Xocalı qurbanlarının xatirəsini daim uca tutacaq, onların haqq səsini dünyaya çatdırmaq üçün mübarizəsini davam etdirəcəkdir. Bu faciənin ağrısı hər bir azərbaycanlının qəlbində dərin iz buraxmışdır və bu yara sağalmayacaq.

Bu gün Azərbaycan dövləti Xocalı şəhidlərinin qanını yerdə qoymamaq üçün güclü siyasət aparır. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan ordusu böyük zəfər çaldı və işğal altında olan torpaqlarımızı azad etdi. Bu qələbə Xocalı şəhidlərinin ruhuna bir ehtiram, bir ədalətin bərpası idi. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan ordusu öz gücünü və birliyini dünyaya nümayiş etdirdi. Xocalı faciəsini törədənlər gec-tez beynəlxalq tribunal qarşısında cavab verməli və ədalət öz yerini tapmalıdır.

Xocalı soyqırımı Azərbaycan tarixinin ən qanlı səhifələrindən biri olmaqla yanaşı, eyni zamanda xalqımızın birliyini və mübarizə əzmini daha da gücləndirmişdir. Azərbaycan xalqı bu faciədən güc alaraq, öz müstəqilliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün daha sıx birləşmişdir. Azərbaycan xalqı Xocalı qurbanlarını heç vaxt unutmayacaq. Hər il fevralın 26-da bu faciənin qurbanlarının xatirəsi dərin hörmət və ehtiramla yad edilir. Bizim borcumuz yalnız onların xatirəsini anmaq deyil, eyni zamanda bu faciənin dünya ictimaiyyətinə daha geniş şəkildə tanıdılması üçün çalışmaqdır. Xocalı faciəsinin unudulmaması və dünya tərəfindən tam tanınması üçün hər bir azərbaycanlı bu müqəddəs işdə öz töhfəsini verməlidir.

Xocalı faciəsi bizim tariximizdə qanlı bir səhifə olsa da, eyni zamanda Azərbaycan xalqının mübarizə ruhunun və ədalət uğrunda apardığı mücadilənin bir simvoludur. Xocalı şəhidlərinin ruhu daim bizimlədir və biz onların xatirəsini yaşatmağa davam edəcəyik. Bu faciəni törədənlər cəzasız qalmayacaq və Azərbaycan xalqı ədaləti bərpa etmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcəkdir.

Taleh Məmmədov

“Şirvan Operating Company Ltd” şirkətinin

Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri