Konstitusiya və suverenlik ili: Azərbaycan Respublikasının hüquqi dövlətçilik inkişafında yeni mərhələ

       2024‑cü il dekabrın 28‑də İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamla Azərbaycan Respublikasında 2025‑ci il “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilmişdir. Konstitusiya dövlətin hüquqi əsaslarını, idarəçilik mexanizmini və vətəndaşların fundamental hüquqlarını tənzimləyən əsas qanunvericilik aktıdır. Suverenlik isə dövlətin müstəqilliyi, toxunulmazlığı və daxili işlərinə müstəqil qərar vermə hüququdur. 

        Ölkəmizin həyatında 2025‑ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi yalnız rəmzi deyil, hüquqi və dövlətçilik baxımından da yeni bir mərhələni əks etdirir. Belə ki, həmin il həm ölkə Konstitusiyasının qəbulunun 30‑cu ildönümüdür, həm də ərazi bütövlüyü və suverenliyin bərpası kimi mühüm nailiyyətlərin arxasınca gəlmişdir. Bu ilin əsas məqsədi konstitusiyanın hüquqi, siyasi və sosial əhəmiyyətini dəyərləndirmək, dövlət idarəçiliyində onun rolunu dərinləşdirmək, vətəndaş cəmiyyətini möhkəmləndirmək və milli dövlətçilik dəyərlərini daha da qorumaqdır.

Bu il çərçivəsində konstitusiya və suverenlik dəyərlərinin əhəmiyyəti vurğulanır, bu sənədlərin ictimai şüurda möhkəmləndirilməsi hədəflənir. Bu il çərçivəsində görüləcək işlərin hüquqi əsasları, tarixi konteksti və müasir perspektivlərinin araşdırılması olduqca əhəmiyyətlidir.

Tarixi baxış. Azərbaycan Dövlət Müstəqilliyinin bərpası 1991‑ci il oktyabrın 18‑də qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı” ilə başlamışdır. Lakin dövlət quruculuğu, suverenlik və konstitusiya hüquqları baxımından sistemli islahatlar yalnız 1995‑ci il noyabrın 12‑də ilk müstəqil konstitusiyanın qəbulundan sonra mümkün oldu. Bu sənəd modern hüquqi dövlət quruculuğu və suverenliyə verilmiş təməl hüquqi baza kimi çıxış etmişdir. 

Hüquqi və institusional baza. Konstitusiya dövlətin ali hüquqi sənədidir və onun 147‑ci maddəsində qeyd olunur ki, digər normativ hüquqi aktlar yalnız Konstitusiyaya uyğun olduqda qüvvədə qala bilər. Suverenlik isə dövlətin öz ərazisi daxilində ali hakimiyyətə malik olması, xalqın öz müqəddəratını təyin etməsi və beynəlxalq arenada bir dövlət kimi fəaliyyət göstərməsi prinsipini ehtiva edir. Beləliklə, 2025‑ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” kimi elan olunması bu iki anlayışın – Konstitusiya və suverenliyin – birgə vurğulanması deməkdir.

Məzmun və məqsəd. Sərəncamda xüsusi vurğulanır ki, bu addım “müstəqil və suveren dövlətə sahib olmaq, milli‑mənəvi dəyərlərə, həmrəyliyə, humanizmə, ədalətə və qanunun aliliyinə əsaslanan inkişaf etmiş cəmiyyət qurmaq” arzusunun ifadəsidir. Eyni zamanda, 2020‑ci ildə başlanan və ərazi bütövlüyünün bərpası ilə nəticələnmiş müharibə (44 günlük Vətən müharibəsi) ilə əlaqədar suverenliyin gücləndirildiyi vurğulanır. Bu il boyunca Konstitusiyanın prinsiplərinin təbliği, dövlətçiliyin təkmilləşdirilməsi, suveren hüquqların qorunması və cəmiyyətin bu sahələrdə maarifləndirilməsi əsas istiqamətlərdəndir. 

Mühüm istiqamətlər və tədbirlər. 2025‑ci il “Konstitusiya və Suverenlik İli”nin nişanəsi olaraq aşağıdakı istiqamətlər əhəmiyyət kəsb edir:

-Konstitusiya hüququ və vətəndaşın hüquq‑azadlıqları sahəsində maarifləndirmənin artırılması.

 - Dövlət strukturlarında suverenlik və ərazi bütövlüyü məsələlərinin gündəlik prioritetə çevrilməsi.

-Konstitusiya islahatlarının təşviqi və normativ hüquqi aktların uyğunlaşdırılması. 
         -Dövlətçilik və qanunun aliliyinin möhkəmləndirilməsi və s.  
          2025‑ci ilin “Konstitusiya və suverenlik ili” elan olunması Azərbaycan Respublikasının modern dövlətçilik tarixinə yeni bir işarədir. Bu addım yalnız illik “mövzu ili” olmaqla qalmır, həm də hüquqi‑dövlətçilik sistemində Konstitusiyanın və suverenliyin birləşmiş prioritet kimi uğurla irəlilədildiyini nümayiş etdirir. Bu il dövlətin hüquqi əsaslarının möhkəmlənməsi və suveren hüquqların qorunması üçün həm strategiya, həm də maarifləndirmə sahəsində geniş imkanlar yaradacaq. Azərbaycanda demokratik, hüquqi və dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri ilə inteqrasiya yolu bu baxımdan güclənmiş olur.

"Nizami Gəncəvi-880", 
"Azərbaycan xanımı" media mükafatları laureatı, 
"Zirvədəki Azərbaycanlılar" kitabının redaktoru