15 İyun Milli Qurtuluş Günü – Dövlətin, Millətin, Azadlığın Qəhrəmanı: Heydər Əliyev

Taleh Qaraşov

Lənkəran şəhər İcra hakimiyyətinin başçısı

Hər xalqın həyatında bir an gəlir – ya tarix səni sınağa çəkir, ya da xalq səndən bir cavab gözləyir. O cavab, bəzən bir ordu olmadan da düşməni məğlub edə bilər. Bəzən bir imza ilə xaosu nizama çevirər. Azərbaycanın müasir tarixində belə bir an 1993-cü ilin 15 iyunu idi. Və o günün cavabı – Heydər Əliyev oldu.

Bu, sadəcə siyasi dönüş deyildi. Bu, xalqın qaranlıqda axtardığı ümid işığının doğuşu, dövlətin dirilməsi, azadlıq idealının yenidən doğulması idi. Heydər Əliyev o gün təkcə parlamentin sədri olmadı – o, millətin qurtuluş nişanəsinə çevrildi.

1991-ci ildə formal müstəqillik əldə olunmuşdu. Ancaq reallıqda Azərbaycanın dövlət institutları çökürdü, ordu pərakəndə idi, iqtisadiyyat iflic vəziyyətdə idi, xalq arasında isə xaos, qorxu və ümidsizlik hökm sürürdü. Erməni işğalı genişlənir, Qarabağda kəndlər bir-bir əldən çıxır, daxildə isə silahlı qruplaşmalar, siyasi böhran və rəhbərliyin iradəsizliyi ölkəni uçuruma sürükləyirdi.

1993-cü ilin iyununda artıq vətəndaş müharibəsi təhlükəsi real idi. Gəncədə baş verən hadisələr, mərkəzi hakimiyyətin səlahiyyətsizliyi ölkəni parçalanma nöqtəsinə gətirmişdi. Bu anda xalq bir nəfərin adını xatırlayırdı: Heydər Əliyev.

Heydər Əliyev o zaman Naxçıvanda yaşayırdı – siyasətdən qismən kənarda, lakin hər zaman xalqının içində. 1990-cı ilin qanlı 20 Yanvar hadisəsində öz etiraz səsini Moskvada ucaldan, Azərbaycan SSR-ni modern dövlətə çevirən bu şəxsiyyət hələ də xalqın yaddaşında qüdrətli lider kimi yaşayırdı.

1993-cü ilin iyununda xalq bu lideri geri çağırdı.

Bakıya gəlmək, siyasi xaosun ortasında sükan arxasına keçmək – bu, sadə bir qərar deyildi. Ancaq Heydər Əliyev ölkəsini xilas etmək üçün həyatını riskə atdı.

15 iyun 1993-cü ildə Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu qərar sadəcə siyasi böhranı yumşaltmadı – bu qərar Azərbaycanın dağılmaqdan xilas olmasının əsasını qoydu.

Heydər Əliyev bir neçə gün ərzində ölkədəki silahlı qarşıdurmaların qarşısını aldı, dövlət strukturlarını bərpa etməyə başladı və xalqın içində illərlə unudulmuş bir hissi oyatdı – inamı.

Bu gün – 15 iyun – Milli Qurtuluş Günü kimi Azərbaycan tarixində yalnız qurtuluşun deyil, yenidən doğulmanın başlanğıcı oldu.

İlk növbədə Heydər Əliyev ölkədə sabitliyi bərpa etməyə başladı. Silahlı qruplar ləğv olundu, hüquq-mühafizə orqanları gücləndirildi, ölkə vahid siyasi mərkəzdən idarə olunmağa başladı.

Bu sabitlik olmasaydı, nə iqtisadi inkişaf, nə diplomatik uğurlar, nə də milli ordu quruculuğu mümkün olardı. Heydər Əliyev sabitliyi dövlətçiliyin mayakı kimi görürdü və bu istiqamətdə ciddi islahatlar apardı.

Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə qanunların aliliyi prinsipi bərpa olundu. 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası qəbul edildi. Bu Konstitusiya vətəndaş cəmiyyətinin, insan hüquq və azadlıqlarının təminatçısı, dövlətin hüquqi və demokratik əsaslarının bünövrəsi oldu.

Bu sənəd eyni zamanda azərbaycançılıq ideologiyasının hüquqi ifadəsi idi.

1994-cü ilin sentyabrında imzalanan “Əsrin müqaviləsi” Azərbaycanın iqtisadi müstəqilliyinin əsasını qoydu. Bu müqavilə ilə Azərbaycan dünyaya açıldı, neft gəlirləri ölkəyə sərmayə, islahatlar və sosial inkişaf gətirdi. Bu həm də Azərbaycanın geosiyasi çəkisini artırdı.

Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi nəticəsində yaradılan Dövlət Neft Fondu gələcək nəsillər üçün sabitlik və inkişaf təminatına çevrildi.

Heydər Əliyev yaxşı bilirdi: təhlükəsizliyi olmayan xalqın gələcəyi də yoxdur. Bu səbəbdən ordu quruculuğuna xüsusi diqqət yetirdi. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin strukturlaşdırılması, peşəkarlığın artırılması, texniki təminatın müasirləşdirilməsi həyata keçirildi.

Nəticədə bu gün biz 2020-ci il Vətən Müharibəsindəki şanlı Zəfərin əsasını məhz o illərdə qoyulmuş ordu quruculuğunda görürük.

Heydər Əliyev Azərbaycanın xarici siyasətini balanslı şəkildə qurdu. Nə Qərbdən, nə Şərqdən asılı olmayaraq, milli maraqlara əsaslanan siyasət yürüdü. BMT, ATƏT, Avropa Şurası və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq genişləndirildi.

Bununla yanaşı, Türkiyə ilə qardaşlıq münasibətləri, İslam ölkələri ilə əlaqələr, MDB məkanında strateji tarazlıq qorundu. Bu siyasət Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi mövqeyini möhkəmləndirdi.

Heydər Əliyevin milli ideologiyası – azərbaycançılıq – xalqın tarixini, dilini, mədəniyyətini və dövlətini birləşdirən ruhsal sütuna çevrildi. O, bu ideyanı sadə, lakin təsirli şəkildə ifadə edirdi:

“Azərbaycan mənim ürəyimdir, nəfəsimdir, həyatım, taleyimdir.”

Azərbaycançılıq təkcə dövlət siyasəti deyil, xalqın düşüncə tərzi, milli özünüdərk forması kimi inkişaf etdirildi. Bu gün də bu ideologiya müasir Azərbaycanın siyasi, mədəni və ictimai dayağıdır.

Bu gün biz 15 İyun Milli Qurtuluş Gününü təkcə bir keçmişin xatirəsi kimi deyil, bugünkü güclü dövlətimizin təməl tarixi kimi qeyd edirik. Bu gün bizə Heydər Əliyevin dövlətçilik irsini, onun xalqa sevgisini, lider məsuliyyətini xatırladır.

Əgər bu gün Azərbaycan güclü, suveren, qalib bir dövlətdirsə – bu, məhz 15 iyun 1993-cü ildə atılmış addımların nəticəsidir. Əgər bu gün gənclərimiz sabaha ümidlə baxırsa, o ümidin ilk çırağı da həmin gündə yandı.

Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına yalnız bir dövrün lideri kimi yox, milli ideyanın daşıyıcısı, dövlətin memarı, xalqın xilaskarı kimi yadda qaldı. 15 İyun isə onun bu missiyasının rəsmi başlanğıcı oldu.

Bu gün onun siyasətini Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev uğurla davam etdirir. 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü, əslində Zəfərlə başa çatan bir yolun başlanğıcıdır.

Və bu yolun üzərində bir ad həkk olunub: Heydər Əliyev – Dövlətin, Millətin, Xalqın və Azadlığın insanı.