Ailə məcəlləsinə edilmiş son dəyişikliklər, qohum evliliklərinin və erkən nikahların qarşısı alınması

Son dövrlərdə Azərbaycanda ailə qanunvericiliyində həyata keçirilən əhəmiyyətli dəyişikliklər, ailə münasibətlərinin tənzimlənməsi və hüquqların qorunması baxımından mühüm addımlar olmuşdur. Bu dəyişikliklərin mərkəzində qohum evlilikləri və erkən nikahların qarşısını almaq məqsədini güdən tədbirlər dayanır. Bu yazıda, Ailə Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklərin məqsədləri, müsbət təsirləri, həmçinin qarşıya çıxan çətinliklər və mümkün həll yolları geniş şəkildə araşdırılacaqdır.

Ailə Məcəlləsinə edilən dəyişikliklərin əsas məqsədi qohum evlilikləri və erkən nikahların qarşısını almaqdır. Qohum evlilikləri, genetik xəstəliklərin ötürülməsi riskini artırdığından, bu məsələ bir çox ölkədə olduğu kimi Azərbaycanda da ciddi sosial və sağlamlıq problemlərinə yol açmaqdadır. Ailə Məcəlləsinə edilən əlavələrə əsasən, qohum evliliklərinin məhdudlaşdırılması üçün spesifik məhdudiyyətlər və qaydalar təklif edilmişdir. Evlilik yaşından asılı olaraq, qohum evliliklərinin qanuniləşdirilməsi üçün əlavə tibbi müayinələr və genetik testlər tələb olunur. Bu yanaşma, potensial genetik xəstəliklərin əvvəldən müəyyənləşdirilməsini və daha sağlam nəsillərin yetişməsini təmin edir.

Erkən nikahlar da bir çox sosial problemlərə yol açır, çünki bu, gənc yaşda olan şəxslərin hüquqlarının pozulmasına, təhsil səviyyəsinin aşağı düşməsinə və sosial-iqtisadi çətinliklərə səbəb olur. Ailə Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklər erkən nikahların qarşısını almaq məqsədini güdür. Yeni qanunvericiliyə əsasən, erkən nikahların qarşısını almaq üçün minimum yaş məhdudiyyətləri müəyyən edilmişdir. Gənc yaşda nikaha daxil olan şəxslərin hüquqları və təhsil imkanları nəzərə alınaraq, nikahın təsdiqlənməsi üçün məhkəmə müayinəsi və ya yerli orqanlar tərəfindən təsdiqlənməsi tələb olunur. Bu tədbirlər, erkən nikahların cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrində yaratdığı mənfi təsirlərin qarşısını almağa yönəlmişdir.

Qohum evliliklərinin və erkən nikahların qarşısını almaq məqsədini güdən hüquqi dəyişikliklər yalnız qanunvericilik sahəsində deyil, həm də sosial sahədə geniş tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir. Bu məqsədlə müxtəlif təkliflər mövcuddur. Təhsil və maarifləndirmə mühüm rol oynayır. Cəmiyyətin geniş təbəqələrinə hüquqi və sosial mülahizələr haqqında məlumat vermək, xüsusilə gənc yaş qruplarına, ailə quruluşu və evlilik məsələlərində müasir yanaşmaları öyrətmək vacibdir. Məktəblərdə və digər təhsil müəssisələrində müvafiq proqramlar həyata keçirilməlidir.

Sosial xidmətlərin gücləndirilməsi də əhəmiyyətlidir. Qohum evlilikləri və erkən nikahlarla üzləşən şəxslərə psixoloji dəstək, hüquqi məsləhətlər və tibbi xidmətlər göstərilməlidir. Sosial xidmətlərin gücləndirilməsi erkən nikahların və qohum evliliklərinin qarşısını almaq üçün əhəmiyyətli bir addımdır. Genetik testlərin tətbiqi də effektiv bir vasitə ola bilər. Bu testlər, evlilik öncəsi genetik müayinələrin həyata keçirilməsini və potensial sağlamlıq risklərinin müəyyənləşdirilməsini təmin edir.

Qanunvericilikdəki boşluqların və ziddiyyətlərin aradan qaldırılması, məhkəmələrdə praktikada rast gəlinən çətinliklərin həll edilməsi üçün hüquqi dəstək sistemi gücləndirilməlidir. Evlilik və nikah qanunvericiliyində baş verən dəyişikliklərin tətbiqi zamanı qanunun icrasına nəzarət edən orqanların fəaliyyətini gücləndirmək lazımdır.

Ailə Məcəlləsinə edilən dəyişikliklərin həyata keçirilməsində bəzi çətinliklər mövcuddur. Qanunların icrasına nəzarət etmə məsələsi bəzən hüquqi boşluqlar və qeyri-effektiv idarəetmə səbəbiylə çətinliklər yaradır. Bu məsələnin həlli üçün müvafiq qanunların icrası ilə məşğul olan orqanların gücləndirilməsi və müvafiq təlimlərin keçirilməsi tələb olunur. Mədəni və sosial maneələr də qanunvericiliyin tətbiqinə təsir edir. Qohum evlilikləri və erkən nikahların bəzən ənənəvi və mədəni səbəblərdən qaynaqlandığı hallarda, bu mövzuda maarifləndirmə işlərinin aparılması vacibdir. Ənənəvi düşüncələrin dəyişdirilməsi və müasir sosial dəyərlərin qəbul edilməsi üçün cəmiyyətin hərtərəfli təhsil alması önəmlidir.

Qanunvericilikdəki çatışmazlıqların aradan qaldırılması və hüquqi əsasların gücləndirilməsi də əhəmiyyətlidir. Ailə Məcəlləsinə edilən dəyişikliklərin tətbiqi zamanı hüquqi əsasların möhkəmləndirilməsi qanunvericiliyin praktiki tətbiqinin effektivliyini artırmağa kömək edəcəkdir. Bu məqsədlə qanunvericilikdəki hər hansı boşluqların aradan qaldırılması və müvafiq hüquqi tələblərin konkretləşdirilməsi vacibdir.

Ailə Məcəlləsinə edilən son dəyişikliklər qohum evliliklərinin və erkən nikahların qarşısının alınması sahəsində əhəmiyyətli bir addımdır. Bu dəyişikliklər hüquqi tənzimləmə və sosial dəstək sistemlərinin müasir tələblərə uyğunlaşdırılmasına yönəlmişdir. Qanunvericiliyin effektiv tətbiqi, təhsil və maarifləndirmə, sosial xidmətlərin gücləndirilməsi və genetik testlərin tətbiqi bu sahədəki problemlərin həllinə kömək edəcəkdir. Həmçinin, mədəni və sosial maneələrin aşılması və hüquqi əsasların gücləndirilməsi müasir ailə münasibətlərinin inkişafı üçün əsas şərtlərdəndir. Bu yanaşmaların icrası sağlam və balanslı bir ailə strukturunun qurulmasına yönəlmiş effektiv addımları təmin edəcəkdir.

Təranə Novruzova

Sumqayıt şəhər qeydiyyat şöbəsinin rəisi