Xocalı faciəsi: 33 il sonra – Tariximizin qanlı səhifəsi

Xocalı faciəsi Azərbaycan tarixinə ən qanlı və faciəvi hadisələrdən biri kimi yazılmışdır. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələri, keçmiş SSRİ-nin 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə Xocalı şəhərinə hücum edərək, günahsız insanlara qarşı soyqırımı törətdi. Bu dəhşətli hadisənin üzərindən 33 il keçməsinə baxmayaraq, onun yaraları hələ də sağalmamışdır. Bu yazıda Xocalı faciəsinin tarixi, onun nəticələri və beynəlxalq səviyyədə tanınması barədə geniş məlumat veriləcəkdir.

Xocalı şəhəri Qarabağın strateji əhəmiyyətə malik yaşayış məntəqələrindən biri idi. 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları başladıqdan sonra, Xocalı da bu münaqişənin hədəfi oldu. Şəhər 1991-ci ildən etibarən tam mühasirəyə alındı və burada yaşayan insanlar dəfələrlə hücumlara məruz qaldı. Nəhayət, 1992-ci il fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə, Xocalı tamamilə işğal edildi və burada yaşayan dinc əhali qətlə yetirildi.

Erməni silahlıları Xocalıda misli görünməmiş qəddarlıqla insanları öldürdü. Rəsmi məlumatlara görə, bu soyqırım nəticəsində 613 nəfər həlak oldu, onlardan 63-ü uşaq, 106-sı qadın, 70-i isə qoca idi. Bundan əlavə, 1275 nəfər əsir götürüldü, 150 nəfərin isə taleyi bu günə qədər naməlum olaraq qalır. Həmin gecə Xocalı sakinləri yalnız öldürülməklə qalmadı, onların bəziləri diri-diri yandırıldı, gözləri çıxarıldı, hamilə qadınların qarınları deşildi və ən dəhşətlisi odur ki, bu qətliam beynəlxalq ictimaiyyətin gözü qarşısında baş verdi.

Xocalı faciəsi Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin iz qoydu. Bu hadisə təkcə Xocalı şəhərinin məhv edilməsi ilə kifayətlənmir, həm də xalqımızın mənəvi və tarixi irsinə ağır zərbə vurdu. Minlərlə insan doğma yurd-yuvasından didərgin düşdü, ailələr parçalandı, nəsillər arasında qırılma yarandı. Xocalı qətliamı erməni millətçilərinin Azərbaycan xalqına qarşı apardığı etnik təmizləmə siyasətinin açıq bir nümunəsi oldu.

Beynəlxalq aləmdə isə bu faciə uzun illər susqunluqla qarşılandı. Lakin Azərbaycan dövləti və diaspor təşkilatlarının yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində son illərdə Xocalı soyqırımının tanınması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılıb. Bir sıra dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar bu faciəni soyqırım kimi tanıyıb və pisləyib. Xüsusilə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Pakistan, Türkiyə, Sudan, Meksika və digər ölkələr Xocalı faciəsini rəsmi olaraq soyqırım kimi qəbul edib.

Azərbaycan dövləti Xocalı faciəsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün ardıcıl fəaliyyət həyata keçirir. 2008-ci ildən etibarən "Xocalıya ədalət" kampaniyası başladılıb və bu kampaniya çərçivəsində dünyanın müxtəlif ölkələrində Xocalı ilə bağlı tədbirlər keçirilir. Azərbaycanın diplomatik missiyaları və diaspor təşkilatları Xocalı faciəsinin beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün ciddi addımlar atır. Bunun nəticəsində bir sıra ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar bu qətliamı pisləyən bəyanatlar qəbul edib.

Xocalı faciəsi Azərbaycan xalqının yaddaşında daim yaşayacaq. Bu hadisə yalnız tarixi bir fakt deyil, həm də xalqımızın mübarizəsinin, dözümünün və haqlı mücadiləsinin rəmzidir. Xocalı şəhəri 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın suverenliyi altına keçdi. Bu, Azərbaycan xalqının 30 illik ədalət mübarizəsinin qələbəsi oldu. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Qarabağı işğaldan azad etdi və Xocalının qisası alındı.

Azərbaycan dövləti Xocalıda yenidənqurma işlərinə start verib. Şəhərin əvvəlki əzəmətini bərpa etmək və burada yeni həyat qurmaq üçün geniş layihələr həyata keçirilir. Bu, həm Xocalı şəhidlərinin ruhuna ehtiramın ifadəsidir, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasının simvoludur.

Xocalı faciəsindən 33 il keçsə də, Azərbaycan xalqı bu hadisəni unutmayıb və unutmayacaq. Bu soyqırım bəşəriyyətə qarşı törədilmiş ən ağır cinayətlərdən biridir və onun dünya ictimaiyyəti tərəfindən tam şəkildə tanınması üçün mübarizə davam edir. Xocalının günahsız qurbanları heç vaxt unudulmayacaq və onların xatirəsi daim yaşayacaqdır.

Azərbaycan xalqı hər il fevralın 26-da Xocalı faciəsini anır və bu hadisəni dünyaya çatdırmaq üçün əzmlə çalışır. Xocalının ədalət tələb edən səsi susmayacaq və bu faciə insanlığın yaddaşında həmişə qalacaqdır. Allah Xocalı şəhidlərinə rəhmət eləsin!

TeymurHacıyev

Gəncə ŞəhərBaş Polis İdarəsininrəisi

Polis general-mayoru