Suraxanı Rayon İcra Hakimiyyətinin hüquq şöbəsinin müdiri Elşən Zahirli: "20 Yanvar faciəsi tarixə qanlı hərflərlə yazıldı".

20 Yanvar faciəsi Azərbaycan xalqının tarixində silinməz izlər buraxan, dərin acılarla yadda qalan bir hadisədir. 1990-cı ilin 20 yanvar günü Sovet İttifaqının qəsdən həyata keçirdiyi amansız hərbi əməliyyat nəticəsində, Bakıda və digər şəhərlərdə yüzlərlə insan həyatını itirdi. Bu faciə, yalnız fiziki deyil, həm də mənəvi baxımdan xalqın ürəyində acı bir iz buraxdı və Azərbaycan xalqının müstəqillik mübarizəsini daha da gücləndirdi.

Suraxanı Rayon İcra Hakimiyyətinin hüquq şöbəsinin müdiri Elşən Zahirli  bu faciənin tarixə qanlı hərflərlə yazıldığını vurğulayaraq, 20 Yanvar hadisəsinin yalnız bir günü əhatə etmədiyini, əslində bu hadisənin Sovet rejiminin Azərbaycan xalqına qarşı apardığı müharibənin bir parçası olduğunu bildirir. Sovet İttifaqı, öz müstəqilliyini qazanan xalqların azadlıq hərəkatlarını boğmaq üçün bu qəddar hərbi əməliyyatları həyata keçirdi. 20 Yanvar faciəsi isə yalnız fiziki qırğınla məhdudlaşmadı, həm də xalqın azadlıq və müstəqillik mübarizəsinə qarşı Sovet İttifaqının davamlı təzyiqinin bir təzahürü idi.

Bu hadisə, sovet rejiminin dərin totalitar xarakterini ortaya qoydu və Azərbaycan xalqının müstəqillik yolunda atdığı ilk addımlardan biri oldu. 20 Yanvar, həmçinin bir xalqın öz azadlığını, haqqını və şərəfini qorumaq üçün necə böyük fədakarlıqlar edəcəyini göstərən bir nümunədir. Həmin gün, Bakıda və digər bölgələrdə, gənclər, müəllimlər, həkimlər, fəallar, ailələrini qorumaq üçün küçələrə çıxmış və Sovet tanklarının qarşısında canlarını fəda edərək azadlıq uğrunda mübarizə aparmışdılar.

Bu hadisələrin mahiyyətini, onun müstəqil Azərbaycanın şəkillənməsində oynadığı rolu dərk edərkən, Ulu Öndər Heydər Əliyevin bu tarixi proseslərə olan baxışı, onun siyasi düzgün qiymətləndirməsi çox vacibdir.

20 Yanvar hadisələri baş verəndə, SSRİ məkanında məhz Heydər Əliyev hadisəyə öz kəskin mövqeyini bildirən şəxs idi. Sovet hakimiyyətinin Bakıya daxil olaraq dinc insanlara qarşı törətdiyi qanlı qırğını Heydər Əliyev Moskvada Azərbaycanın Daimi Nümayəndəliyində çıxışında qətiyyətlə pislədi. O, bu çıxışında bildirirdi ki, bu hadisə insan haqlarına, demokratiya prinsiplərinə ziddir və SSRİ hakimiyyətinin çökmək üzrə olduğunu göstərir. Heydər Əliyev xalqın haqq səsini özəlliklə beynəlxalq ictimaiyyətə duyurmaq üçün çıxışlar edirdi. Bu, onun azadlıq və mənsub olduğu xalqın rifahı uğrunda apardığı sıyasi missiyasını bir daha təsdiq edirdi.

Heydər Əliyevə görə, 20 Yanvar hadisələri tək bir faciə deyil, eyni zamanda xalqın milli oyanışının təzahürü idi. Bu hadisələr, Azərbaycanın mənsub olduğu SSRİ imperiyasından ayrılmağı, öz müstəqilliyini bərpa etmək üçün xalqı ən böyük sınahlardan biri kimi birləşdirdi. Şəhidlərin qanı, azadlıq yolunda xalqı bir araya gətirən ən vacib amillərdən birinə çevrildi.

Faciənin baş verdiyi vaxtlarda sovet rəhbərliyinin etinasızlığı, ədalətsizliyi xalqı daha da möhkəmləndirdi. Bu hadisələr düzgün qiymətləndirilmək və ona siyasi-hüquqi status verilərək xalqın həqiqətlərə çatması təmin edilməli idi.

Heydər Əliyev siyasi hakimiyyətə ikinci dəfə qəyidış etdikdən sonra, 20 Yanvar hadisələrinə dərindən qiymət verdi. Onun təşəbbüsü ilə 20 Yanvar şəhidlərinə dövlət səviyyəsində xüsusi status verildi, onların ailələrinə mənəvi və maddi dəstək təmin edildi. Həmin şəhidlərin adları əbədi olaraq xalqın yaddaşında saxlanılması üçün tədbirlər görüldü.

Heydər Əliyev, 20 Yanvarı təkcə tarixi bir hadisə kimi deyil, eyni zamanda öyrədici bir dərs kimi qiymətləndirirdi. O bildirirdi ki, xalqın azadlıq, ədalət və müsətəqillik uğrunda apardığı bu mübarizə, nəslərdən-nəslə kecməlidir.

20 Yanvar hadisələri milli iradənin sınandığı bir an idi. Sovet ordusunun qəddarlığı xalqın ruhunu sınırsa da, xalqı daha da birləşdirib azadlıq mübarizəsinə sürət qazandırdı. Heydər Əliyevin bu hadisələrə yanaşması, onun milli iradənin qalibiyyətini dəfələrlə vurğulaması, ölkənin şərəf və hərəkət döyərəkərə basqılara boyun əyməyəcəyini bir daha sözə gətirirdi.

Bu gün 20 Yanvar, Azərbaycan Respublikasında şəhidlərin xatirəsi dövlət səviyyəsində anılır. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbəsü ilə də xarici ölkələrdə və beynəlxalq arenalarda 20 Yanvar həqiqətləri göstərilir. Şəhidlər xiyabanı ölkənin ünvanı olaraq, milli iradənin qalibiyyət simvoludur.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi irsini davam etdirərək, bugün Azərbaycan məhz şəhidlərin qanı bahasına bərpa edilmiş mənliyə sahibdir. Heydər Əliyevin "20 Yanvar - müstəqilliyimizin rəmzidir" ifadəsi bu tarixin mahiyyətini çox açıq şəkildə ifadə edir.

20 Yanvar faciəsi, yalnız o gün baş vermiş hadisələrə qədərki dövrü deyil, həm də o dövrdə baş verən siyasi, iqtisadi və sosial vəziyyəti təsvir edir. Sovet İttifaqı, bu kimi faciələr vasitəsilə öz müstəqillik hüquqlarını tələb edən millətləri, o cümlədən Azərbaycanı boğmağa çalışdı. Lakin, 20 Yanvar hadisəsi, əksinə, Azərbaycan xalqının müstəqil bir dövlət qurmaq, öz müstəqilliyini qorumaq üçün verdiyi qərarlı mübarizənin başlanğıcı oldu. Bu faciənin təsiri yalnız həmin günlə məhdudlaşmadı, o, Azərbaycanın gələcək müstəqillik uğrunda verdiyi mübarizəyə ilham verdi.

Sovet İttifaqı Azərbaycan xalqının müstəqillik hərəkatını, xalqın öz taleyini müəyyən etmək üçün atdığı hər addımı boğmaq istəyirdi. Bu məqsədlə, 20 Yanvar gecəsi Bakıda Sovet ordusu tərəfindən həyata keçirilən hərbi əməliyyatlarla bir çox günahsız insanın həyatına son qoyuldu. Həmin gün şəhərin müxtəlif hissələrində, xüsusən də mərkəzi küçələrdə, tanklar, zirehli maşınlar və silahlı hərbçilər insanların üzərinə hücum edərək onlara qarşı çox böyük zorakılıq tətbiq etdilər. Tankların və zirehli maşınların şəhər küçələrində dövran etdiyi, silahların, güllələrin havada uçduğu bu hadisələr, xalqın iradəsini sındırmaq üçün atılmış ən sərt addımlardan biri idi.

Bununla belə, 20 Yanvar hadisəsinin ən böyük təsiri xalqın ruhunda oldu. Bu faciə, Azərbaycan xalqının müstəqillik hərəkatına yeni bir mərhələ gətirdi. Sovet İttifaqının təzyiqi və amansızlığı, əslində xalqın mübarizəsini daha da gücləndirdi. 20 Yanvar, Azərbaycan xalqının müstəqillik uğrunda mübarizəsinin vacib bir mərhələsi olmaqla yanaşı, ölkənin gələcəyinin qurulmasında əhəmiyyətli bir simvola çevrildi.

20 Yanvarın gətirdiyi ağrı və acılar, yalnız o gündə həlak olanların ailələrinə və yaxınlarına deyil, bütövlükdə Azərbaycan xalqına aiddir. Həmin gün yaşananlar, xalqın yaddaşında silinməz izlər buraxdı. Ancaq bütün bu ağrılara və itkilərə baxmayaraq, 20 Yanvar faciəsi, Azərbaycan xalqının müstəqillik yolunda keçdiyi ağır, lakin şərəfli bir yolun simvolu oldu.

Faciənin ildönümlərində Azərbaycan xalqı, itirdikləri insanların xatirəsini yad edərək onların mübarizəsini yaşadır. 20 Yanvar, həm də bir vətənsevərlik, milli birliyin simvolu halına gəldi. Hər il 20 Yanvarın ildönümündə müxtəlif tədbirlər keçirilir, faciənin qurbanları anılır, onların qəhrəmanlıqları və Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda göstərdikləri fədakarlıqlar vurğulanır. Bu, yalnız bir faciə xatirəsi deyil, həm də xalqın müstəqilliyə olan bağlılığının təcəssümüdür.

Bundan əlavə, 20 Yanvar hadisəsi, həm də Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə öz haqqını tələb etməsi üçün mühüm bir əhəmiyyət daşıyır. Bu faciənin qurbanları, yalnız bir xalqın deyil, bütün dünyada azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizə aparanların qəhrəmanları kimi qəbul edilir. Həmin gün, bir xalqın öz hüquqlarını qorumaq üçün göstərdiyi fədakarlıq, dünya xalqlarına böyük bir mesaj verdi: heç bir təzyiq, heç bir zorakılıq, heç bir hərbi əməliyyat, xalqın müstəqillik istəyini sındıra bilməz.

Bu faciə, həm də Azərbaycan xalqının tarixindəki digər vacib hadisələrlə əlaqələndirilir. 20 Yanvarın baş verdiyi dövrdə, Azərbaycan xalqı yalnız daxili təzyiqlərlə deyil, həm də beynəlxalq təzyiqlərlə üzləşirdi. Ancaq 20 Yanvar hadisəsi, Azərbaycan xalqının öz yolunu seçmə azadlığını qorumaq üçün verdiyi mübarizəni və bu mübarizədə nə qədər iradəli olduğunu göstərdi.

Elşən Zahirlinin dediyi kimi, 20 Yanvar faciəsi tarixə qanlı hərflərlə yazıldı, çünki bu, bir xalqın müstəqillik uğrunda apardığı mübarizənin ən acılı, amma eyni zamanda ən qürurlu anlarından birini simvollaşdırdı. Bu faciə, yalnız Azərbaycanın deyil, bütün dünya azadlıqsevər xalqlarının müstəqillik uğrunda verdiyi mübarizənin təcəssümüdür. 20 Yanvar, Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq tarixinin ayrılmaz bir hissəsidir və hər il yad edilməsi, bu qəhrəmanlığa verilən ən böyük hörmətdir.

Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin!

Hazırladı: Fərid Faiqoğlu