Pərvanə Mirzə qızı İmamquliyeva: “20 Yanvar - unudulmayan qanlı tarix”

20 Yanvar 1990-cı il, Azərbaycan tarixinin ən faciəli və eyni zamanda ən şanlı səhifələrindən biridir. Həmin gecə Azərbaycan xalqı sovet imperiyasının aqressiyası və haqsız zülmü qarşısında azadlıq və müstəqillik mübarizəsini bir daha bütün dünya ictimaiyyətinə göstərdi. Bu qanlı tarix yalnız faciə deyil, eyni zamanda Azərbaycan xalqının milli oyanışının və azad hərəkatının rəmzinə çevrildi. Gəncə şəhər 13 saylı körpələr evi-uşaq bağçasının müdiri
“El Gücü” QHT təşkilatının qərb zonası üzrə Qadınlar Şurasının sədri,
Gəncə şəhər GDRTİ-nin MTM üzrə YAP-nın sədri Pərvanə Mirzə qızı İmamquliyevanın “20 Yanvar - unudulmayan qanlı tarix” adlı çıxışında bu hadisənin tarixi kökləri, onun təsirləri və xalqımızın yaddaşında buraxdığı iz ətraflı olaraq şərh edir.

20 Yanvar faciəsini anlamaq üçün onun tarixi əsaslarına qısa nəzər salmaq lazımdır. 1980-ci illərin sonlarında SSRİ-nin daxilində siyasi, iqtisadi və sosial problemlər artıq günüdən-günə dərinləşirdi. Xalq hərəkatları, sosialist idarəetməsinin zəifliyini daha da aşkar edir, mövcud rejimə qarşı ümumi narazılıq yaranırdı.

Azərbaycan xalqı bu illərdə Qarabağ problemi, erməni separatizmi və sovet hakimiyyətinin bu məsələdəki passivliyi üzündə daha çox narazı idi. 1988-ci ildə Dağlıq Qarabağda başlayan erməni separatizm hərəkatı və Azərbaycana qarşı məkirlər sovet rejiminin ikili standartlarını çılpaq formada ortaya qoydu. Azərbaycanın milli haqlarının tapdalanması xalqı öz haqqını tələb etməyə sürüklədi.

1990-cı il yanvar ayının 19-dan 20-sinə keçən gecə, sovet ordusu Bakı şəhərinə daxil olaraq xalqın haqlı müqavimətini zorla qırıb yatırmağa çalışdı. SSRİ-nin ali hakimiyyəti bu addımı atmaqla milli azadlıq hərəkatını boğmaq, Azərbaycanın çəkilməkdə olan imperiya tərkibində qalmasını təmin etməyi planlaşdırırdı.

Həmin gecə sovet tanklarının, zırhlı texnikaların və silahlı əsgərlərin Bakı şəhərinə daxil olması nəticəsində 147 insan həyatını itirdi, 744 nəfər yaralandı, 841 nəfər qanunsuz olaraq həbs edildi. Qurbanlar arasında qadınlar, uşaqlar və yaşlı insanlar da var idi. Bütün bunlar SSRİ-nin mədəniyətə, insan haqlarına zidd siyasətini təsdiqləyirdi.

Pərvanə Mirzə qızı İmamquliyeva bu faciənin təhlilində tək bədii deyil, eyni zamanda siyasi, tarixi və sosial aspektlərə diqqət yetirir. O, öz məqaləsində 20 Yanvarı sadəcə hadisə kimi deyil, milli oyanışın katalizatoru kimi qiymətləndirir. Onun fikrincə, bu hadisə xalqımızın məmləkət sevgisini, özünə inamını və məğrurluğunu daha da gücləndirdi.

O, bu qanlı tarixin - “Xalqımızın azadlıq və torpaq sevgisi 20 Yanvar gecəsində bütün dünya üçün bəyan oldu”, - deyə bildirir.

20 Yanvar hadisəsi beynəlxalq ictimaiyyətin də diqqətini cəlb etdi. Bir çox Qərb dövlətləri və insan haqları təşkilatları SSRİ-nin bu cinayətini qınayaraq onu insan haqlarına və beynəlxalq norma və prinsiplərə zidd adlandırdılar. Lakin sovet təbliğatı bu hadisəni “milli separatizmə qarşı mübarizə” kimi qələmə verməklə öz əməllərini ört-basdır etməyə çalışırdı.

Pərvanə xanımın fikrincə, 20 Yanvar hadisəsinin öyrətdiyi əsas dərs Azərbaycan xalqının milli birlik və öz haqqı uğrunda mübarizə ruhudur. O bildirir ki, “Hər bir azərbaycanlı bu tarixi xatırlamalı, öz millətinin azadlıq yolu uğrunda verdiyi qurbanları unutmamalıdır.” 

20 Yanvar qurbanları Azərbaycan xalqının özünü tanımasında, milli məfkurənin formalaşmasında önəmli rol oynadı. Bu insanların fədəkarlığı bir millət olaraq bizim öz haqq və azadlıqlarımız uğrunda nə qədər iradəli ola biləcəyimizi göstərdi.

“20 Yanvar - unudulmayan qanlı tarix” başlıqlı məqalə Azərbaycan xalqının azadlıq mübarizəsi və sovet hakimiyyətinin haqsız siyasətinə qarşı müqavimət ruhunu təcəssüm etdirir. Pərvanə İmamquliyeva öz düşüncələrini əsaslandıraraq, bu tarixə sadəcə bir faciə kimi deyil, azadlıq və istiqlal uğrunda verilmiş məğrur bir mübadilə kimi yanaşır. Bu hadisə xalqımızın yaddaşında daim yaşayacaq, onu öz müqəddəratına sahib çıxan millət kimi bərkidəcəkdir.

Məlum hadisələrdən düz 30 il sonra yuxarıda qeyd etdiyim torpaq, Vətən, azadlıq məfkurəsinə olan sədaqət 2020-ci ilin 8 noyabr Zəfər Gününü tarixə yazdı. Bir daha sübut olundu ki, yeni nəsil gözəl ruhda, mübariz ruhda böyüdü. Bununla fəxr etməyə dəyər. Zamanın hər anında Vətən uğrunda, azadlıq uğrunda qəhrəmanlıq salnaməsi yazmağa qadir qəhrəmanlarımız yetişdi, yetişir və yetişəcək!

Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin!